RZĄDOWY PROGRAM WSPÓŁPRACY Z POLONIĄ i POLAKAMI ZA GRANICĄ
W LATACH 2015-2020
Wstęp
I. Polonia i Polacy za granicą – diagnoza sytuacji i prognozy rozwoju
I.1. Kategorie
I.2. Liczebność i rozmieszczenie
I.3. Najpoważniejsze wyzwania wyznaczające kierunki polityki wobec Polonii i Polaków za granicą
II. Polityka polonijna w ramach polityki państwa
II.1. Podstawa prawna
II.2. Zasady współpracy Rządu RP z Polonią i Polakami za granicą
II.3. Polityka Rządu RP wobec Polonii i Polaków za granicą w ramach poszczególnych dziedzin polityki
III. Strategiczne cele polityki wobec Polonii i Polaków za granicą
IV. Grupy geograficzno-funkcjonalne Polonii i Polaków za granicą
V. Instrumenty realizacji polityki Rządu RP wobec Polonii i Polaków za granicą
V.1. Zasady współpracy pomiędzy instytucjami realizującymi Program
V.2. Partnerzy pozarządowi
V.3 Instrumenty prawne
V.4. Katalog ważniejszych działań bezpośrednich
V.5. Katalog ważniejszych wspieranych przez Rząd RP działań Polonii i Polaków za granicą
V.6. Finansowanie Programu
V.7. Planowanie zadań i sprawozdawczość
Załączniki
1. Schemat dokumentu Zadania administracji rządowej
2. Zadania administracji rządowej na lata 2015-2016
2
Wstęp Od czasu przyjęcia w 2007 r. poprzedniego Rządowego programu współpracy z Polonią i Polakami za granicą nastąpiły istotne zmiany w sferze realizacji zadań z nią związanych. Decyzją parlamentu, środki budżetowe przeznaczone na tę współpracę przejęło w 2012 r. Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Tym samym Rząd, a w praktyce MSZ, uzyskał instrument w postaci rezerwy celowej, zwiększający możliwość skutecznej realizacji zadań państwa w zakresie współpracy z Polonią i Polakami za granicą, m.in. poprzez konkurs dla podmiotów sektora pozarządowego. Wydatnie zwiększyła się także kwota środków wydatkowanych na ten cel przez polskie placówki dyplomatyczno-konsularne. Zmieniła się także sytuacja samej polskiej Diaspory; po przystąpieniu naszego kraju do Unii Europejskiej liczni Polacy skorzystali z przysługujących im praw swobodnego przemieszczania się w ramach unijnego rynku pracy. Ta sytuacja postawiła przed Rządem RP nowe wyzwania, określone w niniejszym Rządowym programie, który w dalszej części dokumentu będzie określany jako „Program”.
I. Polonia i Polacy za granicą – diagnoza sytuacji i prognozy rozwoju
I.1 Kategorie
Polacy opuszczali kraj w różnych okresach historycznych i z różnych powodów: ekonomicznych, politycznych, edukacyjnych, etc. Niektórzy z nich, członkowie mniejszości polskich, nie wyjeżdżali z kraju w ogóle; zmieniały się jedynie granice Polski. Jeszcze inni zostali deportowani. Te różne okoliczności determinowały status Polonii i Polaków za granicą w społeczeństwach krajów zamieszkania, możliwości awansu, ale też możliwości zachowania znajomości języka polskiego i utrzymania kontaktów z Polską.
Istnieje wiele typologii określających strukturę Polonii i Polaków za granicą. Najistotniejszymi kryteriami jej podziału na kategorie są: rodzaj więzi łączącej członków grupy z Polską, poziom znajomości języka polskiego, potencjał mobilizacyjny w krajach zamieszkania, poziom samoidentyfikacji z Polską, jej dziedzictwem kulturowym i aktualnymi interesami, a w konsekwencji również rodzaj i poziom angażowania się we współpracę z Polską. Na potrzeby Programu wyróżnione zostały następujące kategorie polonijne. Mniejszości polskie. Zamieszkiwanie poza Polską członków mniejszości polskich nie jest rezultatem ich indywidualnego wyboru, lecz wydarzeń historycznych, które zmieniły przynależność państwową „małych ojczyzn”. Znacząca część tych wspólnot jest duchowo związana z Polską, jednak odcięcie przez dekady od kraju przodków skutkuje na ogół spadkiem znajomości języka polskiego. Niektóre mniejszości polskie doświadczają niechętnego podejścia ze strony władz państwa zamieszkania, czego skutkiem mogą być trudności w osiąganiu wysokiego statusu społecznego. Utrzymywanie poczucia polskości, języka i narodowej tradycji wśród mniejszości polskich stanowi szczególną powinność RP, wymaga wysokich nakładów oraz stosownego wsparcia organizacyjnego. Polonia. Jest to zbiorowość osób urodzonych poza Polską, których przodkowie opuścili Polskę. Osoby należące do Polonii związki z tradycją i kulturą narodową zachowują w drugim
3
pokoleniu, a zazwyczaj i dalszych. Traktują one więzi z Polską jako część historii rodzinnej, a więc i swojej własnej. Członkowie społeczności polonijnych często nie znają Polski z autopsji bądź jedynie sporadycznie ją odwiedzali. Znajomość języka polskiego bądź zanikła, bądź (zazwyczaj) jest ograniczona; czynnik ten trzeba brać pod uwagę przy doborze języka komunikacji z Polonią. Poziom identyfikowania się z polskimi sprawami jest zróżnicowany – od często spotykanego pewnego dystansu, po zachowania afirmatywne, demonstrowane w szczególnych momentach, takich jak wybór Papieża-Polaka czy powstanie „Solidarności”. Polonia jest w wielu krajach dobrze osadzona i ma znaczny, choć ciągle niewykorzystany potencjał mobilizacyjny. Jej zaangażowanie we współpracę z Polską dotyczy zwykle ściśle określonej dziedziny, np. promocji kultury, biznesu, inwestycji, dziedzictwa historycznego. Emigracja z okresu II wojny światowej i dekad późniejszych. Społeczność emigrantów wyjeżdżała z Polski w różnych okresach i z rozmaitych powodów: politycznych, ekonomicznych, narodowościowych. Zjawisko to trwało z różnym natężeniem od II wojny światowej do lat 90. XX wieku. Emigranci są zwykle silnie związani z Polską więzami rodzinnymi i obywatelskimi, ojczystym językiem polskim i patriotyzmem. W wielu krajach stanowią najbardziej dynamiczną grupę polonijną , która chętnie angażuje się we współpracę z Polską. Jej zdolności mobilizacyjne są różne w poszczególnych krajach. Emigranci stanowią najlepszy pomost pomiędzy Polonią a migrantami poakcesyjnymi. Migranci po akcesji 2004 r. korzystający ze swobody przepływu osób w Unii Europejskiej. Migranci w państwach UE to obywatele polscy, którzy niedawno opuścili kraj, zwykle w poszukiwaniu pracy bądź ze względu na podjęcie studiów. Utożsamiają się z Polską i często ją odwiedzają, a język polski jest ich językiem podstawowym. Stosunkowo niewielu migrantów uczestniczy w życiu społecznym Polonii, ograniczając się do sporadycznego korzystania z dóbr kultury i edukacji). Zaangażowanie migrantów we współpracę z Polską ogranicza brak czasu i zaabsorbowanie rozwiązywaniem bieżących problemów życiowych. Potencjał mobilizacyjny tej grupy w krajach pobytu jest niski, co wynika z na ogół słabej pozycji zawodowej, ekonomicznej i społecznej. Podstawowymi wyzwaniami wobec migracji poakcesyjnej jest utrzymanie jak najbliższego jej kontaktu z Polską, nauczanie języka polskiego i o Polsce najmłodszego pokolenia, a także motywowanie do powrotów.
Powyższe cztery kategorie nie są hermetyczne, izolowane od siebie. W każdej z nich można znaleźć liczne wyjątki od opisanych ogólnych tendencji. Określenie tych tendencji pozwala jednak uchwycić najważniejsze problemy Polonii i Polaków za granicą, a w konsekwencji dobrać odpowiednie instrumentarium dla ich rozwiązywania.
I.2 Liczebność i rozmieszczenie Liczebność Polonii i Polaków za granicą na świecie jest różnie oceniana. Wynika to ze stosowania różnych kryteriów, takich jak urodzenie w Polsce, pochodzenie wieloetniczne, znajomość języka polskiego, a nawet deklarowana świadomość pochodzenia. W niektórych państwach prowadzone są spisy ludności, w innych przeprowadzane tylko ogólne szacunki, co także zmniejsza porównywalność danych. Ocenia się, że poza Polską żyje 18-20 milionów…
Ściągnij pełną wersję, .PDF>>> [RZADOWY PROGRAM WSPóŁPRACY Z POLONIA i POLAKAMI ZA GRANICA W LATACH 2015-2020 ]
Visits: 29
